Ocena skuteczności metod remediacji gleb zanieczyszczonych metalami dla potrzeb rekultywacji zdegradowanych terenów przemysłowych

Agnieszka Pusz

Zeszyt 63

STRESZCZENIE
Celem pracy była ocena skuteczności wybranych metod remediacji gleb, w różnym stopniu zanieczyszczonych metalami (Zn, Cd, Ni, Pb Cr, Cu). W pracy, pojęcie remediacji użyto w znaczeniu: ograniczenie stopnia toksyczności metali w glebach, a nie usunięcie występujących zanieczyszczeń. Badania prowadzono w latach2011–2012 w warunkach doświadczenia wazonowego. Dla uzyskania pięciu gleb o zróżnicowanym stopniu zanieczyszczenia metalami wymieszano dwie gleby, pochodzą-ce z terenów przemysłowych, G1 – zanieczyszczoną oraz G2 – niezanieczyszczoną, w odpowiednich stosunkach: 1:0; 1:1; 1:3;1:7 i 1:9. Łącznie w doświadczeniu założono 28 kombinacji po trzy powtórzenia. W ramach oceny skuteczności metod stabilizacji (immobilizacji) form metali w glebie zastosowano dwa podłoża: z dodatkiem węgla brunatnego oraz węgla aktywnego, zaś w procesie fitoremediacji testowano różne gatunki roślin:mieszankę traw, kukurydzę (Zea mays L.) oraz smagliczkę (Alyssum saxatile L.), które wybrano pod kątem mechanizmów reakcji roślin na metale, takich jak: wykluczanie, indykacja i akumulacja. Dodatek węgla brunatnego lub aktywnego, wprowadzony do gleb w różnych dawkach, obniżył zawartość przyswajalnych form metali dla roślin, a tym samym zmniejszył zawartość metali w nadziemnej biomasie mieszanki różnych gatunków traw w porównaniu do roślin testowanych na podłożu bez węgli. Badane podłoża, zwłaszcza z dodatkiem węgla aktywnego, wpłynęły istotnie na zmniejszenie bioakumulacji wszystkich badanych metali w mieszance traw, w związku z czym mogą stanowić szybką i skuteczną metodę remediacji dla potrzeb rekultywacji zdegradowanych terenów przemysłowych zanieczyszczonych metalami. W procesie fitoremediacji kadmu najlepszym gatunkiem okazała się smagliczka, a dla pozostałych pierwiastków była to mieszanka traw. Kukurydza akumulowała metale głównie w korzeniach, w których zawartość metali była wyższa niż w biomasie części naziemnych. Szybkość i efektywność danej metody jest decydująca dla ochrony środowiska przed potencjalnym jego skażeniem, szczególnie na zdegradowanych terenach przemysłowych silnie zanieczyszczonych metalami. Z tego względu, z badanych metod, metodą rekomendowaną jest metoda stabilizacji z użyciem węgla aktywnego.