Współczesne problemy inżynierii i ochrony środowiska

Zeszyt 68
SPIS TREŚCI

Karol Przeździecki, Jarosław Zawadzki
Zastosowanie wybranych metod teledetekcyjnych w monitoringu i inżynierii środowiska
Współczesne metody teledetekcyjne, w szczególności oparte o dane satelitarne, pozwalają na realizację badań środowiska na skalę praktycznie niemożliwą do uzyskania w przypadku badań terenowych. Ponadto obserwacje zdalne pozwalają na jakościową i ilościową ocenę obserwowanych parametrów z wysoką rozdzielczością przestrzenną i czasową na dużych obszarach. Kolejnym atutem jest możliwość uzyskania informacji praktycznie w tym samym czasie dla dużego obszaru, co zapewnia spójność czasową pomiarów. Jest to bardzo istotne z punktu widzenia pewnych zjawisk wykazujących dużą zmienność w czasie i w przestrzeni (np. wilgotność gleby). W przypadku niektórych procesów, które nie wykazują dużej dynamiki lub ich analiza wymaga oceny stanu początkowego, możliwa jest analiza historyczna do nawet około 20 lat wstecz. Teledetekcja i systemy informacji przestrzennej powinny stanowić, i często stanowią nieodzowne narzędzia w wizualizacji, planowaniu i prowadzeniu badań szeroko pojętego środowiska. 
Słowa kluczowe: inżynieria środowiska, teledetekcja, dane satelitarne.

Lech Gawuć
Dobowa zmienność Powierzchniowej Miejskiej Wyspy Ciepła wybranych miast w Polsce podczas fali upałów w sierpniu 2013 na podstawie danych satelitarnych
Dokonano analizy porównawczej powierzchniowej miejskiej wyspy ciepła (PMWC) trzech polskich miast: Warszawy, Krakowa i Wrocławia. Jako termin analiz wybrano okres fali upałów na terenie Polski w sierpniu 2013 roku. Wykorzystano termalne zobrazowania satelitarne powierzchni Ziemi dla pory dziennej (zarejestrowane 8 sierpnia 2013 o godzinie 11:40 czasu lokalnego) oraz dla pory nocnej (zarejestrowane 5 sierpnia 2013 o 22:20 czasu lokalnego). Zakres prac dotyczył porównania dwóch rodzajów PMWC – powierzchniowo uśrednionej oraz bezwzględnej. Uśredniona powierzchniowo PMWC w ciągu dnia w Krakowie wyniosła 2,4°C (w nocy 1,6°C), w Warszawie 2,2°C w dzień (2,1°C w nocy), we Wrocławiu w dzień 0,8°C (0,9°C w nocy). Warszawska PMWC miała największą powierzchnię zarówno w dzień, jak i nocy. W dzień bezwzględna PMWC w Warszawie wyniosła 14,6°C (w nocy 6,3°C), w Krakowie 11,8°C (w nocy 8,5°C), we Wrocławiu 10,1°C (w nocy 7,7°C). Ponadto dokonano identyfikacji obszarów o największych różnicach temperatur powierzchni miedzy porą dzienną a nocną. 
Słowa kluczowe: miejska wyspa ciepła, teledetekcja satelitarna, klimat miast, temperatura powierzchni, MODIS.

Damian Zasina, Jarosław Zawadzki
Możliwości zastosowania wybranych metod statystycznych w inwentaryzacji emisji zanieczyszczeń do powietrza
W niniejszym artykule przedstawiono zagadnienie możliwości zastosowania metod statystycznych w inwentaryzacji emisji zanieczyszczeń do powietrza ze szczególnym uwzględnieniem metod geostatystycznych (tj. analiza ciągłości przestrzennej oraz estymacja metodą krigingu zwyczajnego). Do opracowania wykorzystano dane o emisji NOX z instalacji spalania paliw za rok 2012, pochodzące ze sprawozdawczości krajowej (Krajowa baza o emisjach gazów cieplarnianych i innych substancji). 
Słowa kluczowe: inwentaryzacja emisji, integracja danych.

Łukasz Adamkiewicz
Ocena wpływu zanieczyszczeń komunikacyjnych na zdrowie człowieka przy wykorzystaniu wybranych metodyk LCIA
Ocena wpływu zanieczyszczeń komunikacyjnych na zdrowie ludzkie jest kluczowym czynnikiem w rozwoju zrównoważonym. Autor niniejszej pracy prezentuje zastosowanie metodyki oceny uszczerbku na zdrowiu wywołanego zanieczyszczeniami komunikacyjnymi mieszkańców miasta Warszawy przy wykorzystaniu oprogramowania GaBi 5. Praca składa się z trzech głównych elementów: charakterystyki parametrów ruchu, modelu emisyjnego oraz modelu oceniającego wpływ zanieczyszczeń na zdrowie człowieka. Podczas pomiarów parametrów ruchu wyznaczono natężenie i średnią prędkość pojazdów oraz strukturę ruchu na siedmiu odcinkach ulic. Na podstawie otrzymanych danych obliczono emisję sześciu substancji. Następnie określono uszczerbek na zdrowiu w jednostce DALY (ang. Disability-adjusted life year – liczba lat skorygowana niepełnosprawnością) przy wykorzystaniu dwóch metodyk LCIA (ang. Life Cycle Impact Assestment) ReCiPe (2,45 DALY) oraz Eco Indicator 99 (4,25 DALY).

Anna Rolewicz-Kalińska
Cele i ograniczenia systemu gospodarowania odpadami medycznymi w świetle obowiązujących aktów prawnych

Gospodarowanie pozostałościami powstającymi w związku ze świadczeniem usług medycznych nadal pozostaje wyzwaniem w gospodarce odpadami w Polsce i na świecie. Właściwe podejmowanie decyzji dotyczących funkcjonowania systemu gospodarowania odpadami medycznymi wymaga głębokiej znajomości warunków w jakich ten system funkcjonuje. Z tego względu bardzo istotne jest jednoznaczne określenie celów, które system ma realizować oraz identyfikacja ograniczeń, którym podlega. W niniejszym artykule wykorzystano metodę analizy systemowej, która z jednej strony pozwala na interdyscyplinarne podejście do zagadnienia, z drugiej strony zakłada, że wszystkie elementy danego systemu są ze sobą powiązane i mogą na siebie wzajemnie oddziaływać. W oparciu o powyższe, w artykule dokonano syntezy obowiązujących w Polsce aktów prawnych dotyczących postępowania z odpadami medycznymi oraz wzajemnych powiązań systemu gospodarowania odpadami medycznymi z innymi systemami i na tej podstawie podjęto próbę określenia jego celów i ograniczeń. Przyjęcie modelu systemowego, o jasno określonych celach i granicach, stanowi punkt wyjścia do identyfikacji przyczyn obecnego stanu systemu gospodarowania odpadami medycznymi w Polsce i stworzenia ram dla zoptymalizowanego procesu decyzyjnego w tym zakresie. 
Słowa kluczowe: odpady medyczne, gospodarka odpadami, analiza systemowa.

Aleksandra Miłobędzka, Adam Muszyński
Bakterie nitkowate w osadzie czynnym – przegląd morfotypów
Bakterie nitkowate w osadzie czynnym tworzą szkielet kłaczków i rozkładają polimery zawarte w ściekach. Przy ich nadmiernych wzroście zmienia się struktura kłaczków i pojawiają się problemy eksploatacyjne – pienienie i pęcznienie osadu. Skuteczne zwalczanie tych zjawisk jest łatwiejsze, gdy uda się zidentyfikować organizmy za nie odpowiedzialne. Klasyczna analiza mikroskopowa pozwala określić jedynie morfotyp bakterii nitkowatych. Metoda ta jest niedoskonała, gdyż dany morfotyp może obejmować kilka typów filogenetycznych o różnych właściwościach ekofizjologicznych, co utrudnia zwalczanie bakterii odpowiedzialnych za pęcznienie osadu. W celu właściwej identyfikacji należy wykorzystać techniki biologii molekularnej, jak np. metodę fluorescencyjnej hybrydyzacji in situ (FISH). 
Słowa kluczowe: bakterie nitkowate, morfotyp, FISH.