Pożegnanie Profesora Czesława Grabarczyka

Z głębokim żalem i smutkiem przyjęliśmy wiadomość o śmierci Prof. dr hab. inż. Czesława Grabarczyka, długoletniego wykładowcy akademickiego wielu pokoleń studentów, zasłużonego wychowawcy, cenionego dydaktyka, uznanego autorytetu w dziedzinie nauk technicznych w zakresie mechaniki płynów urządzeń wodociągowych i kanalizacyjnych, organizatora życia naukowego, najpierw w środowisku Politechniki Warszawskiej, później Politechniki Poznańskiej oraz Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego.
Najbliższym Pana Profesora wyrazy głębokiego współczucia składa Dziekan Wydział Instalacji Budowlanych, Hydrotechniki i Inżynierii Środowiska PW wraz z całą wydziałową społecznością.

Czesław Grabarczyk (30 IV 1933 – 26 XI 2024). Wieloletni wykładowca akademicki, autorytet w zakresie mechaniki płynów urządzeń wodociągowych i kanalizacyjnych. W latach 1947-1952 pobierał naukę w Państwowym Gimnazjum i Liceum Mechanicznym i Elektrycznym im. Powstańców Wielkopolskich w Poznaniu w zakresie techniki sanitarnej. W 1957 roku ukończył studia wyższe w Politechnice Warszawskiej na Wydziale Inżynierii Sanitarnej otrzymując stopień magistra inżyniera nauk technicznych w zakresie zaopatrzenia w wodę, gdzie jednocześnie podejmuje pracę na stanowisku asystenta w Katedrze Urządzeń Kotłowych i Gospodarki Cieplnej później Zakładu Mechaniki Płynów pod kierownictwem wybitnego specjalisty w dziedzinie mechaniki cieczy i gazów, twórcy półempirycznego wzoru na obliczanie współczynnika oporów liniowych λ – wzoru Waldena, Profesora Henryka Waldena. Jednocześnie w latach 1957-1960 odbywa studia uzupełniające w obrębie matematyki wyższej na Uniwersytecie Warszawskim. Stopień naukowy doktora nauk technicznych w zakresie inżynierii sanitarnej nadany uchwałą Rady Wydziału Inżynierii Sanitarnej i Wodnej Politechniki Warszawskiej otrzymuje w 1964 roku na podstawie rozprawy doktorskiej pt. „Zagadnienia wypierania jednego płynu przez drugi w jednorodnym ośrodku porowatym”.
Na początku drogi naukowej Profesora Grabarczyka mentorami pracy badawczej są autorytety w swoich dziedzinach: matematyk prof. dr Edward Otto należący tzw. lwowskiej szkoły geometrii wykreślnej oraz hydromechanik, wielki entuzjasta matematyki prof. dr hab. inż. Edward Światopełk-Czctwertyński.
W 1968 roku uzyskuje stopień naukowy doktora habilitowanego nauk technicznych na podstawie oceny ogólnego dorobku naukowego i rozprawy pt. „Przybliżone metody obliczania podziemnego magazynowania gazu w warstwach wodonośnych” w Politechnice Warszawskiej.
W tym samym roku przenosi się zawodowo do Poznania, gdzie w Politechnice Poznańskiej prowadzi wykłady z mechaniki płynów dla studentów specjalności inżynieria sanitarna. Do 1982 roku związany z Wydziałem Budownictwa Lądowego PP, gdzie był organizatorem i dyrektorem Instytutu Inżynierii Środowiska oraz kierownikiem Zakładu Zaopatrzenia w Wodę. Od 1982 roku pracuje w Szkole Głównej Gospodarstwa Wiejskiego, gdzie zorganizował Zakład Wodociągów i Kanalizacji Wiejskich oraz Naukowo-Badawczą Stację Wodociągową, przystosowaną do celów naukowo-badawczych oraz dydaktycznych. Był autorem programów specjalistycznego kształcenia w zakresie wodociągów i kanalizacji wiejskich, w 1989 r. wysoko ocenionych przez Sekcję Główną Zaopatrzenia Rolnictwa i Wsi w Wodę NOT oraz Sekcję Inżynierii Sanitarnej Komitetu Inżynierii Lądowej i Wodnej PAN, której w latach późniejszych 1999-2006 przewodniczył przez 2 kadencje.
W latach l984-90 był również kierownikiem Zakładu Wodociągów i Kanalizacji Wiejskich w Instytucie Melioracji i Użytków Zielonych w Falentach, gdzie koordynował i kierował dużym programem naukowo-badawczym w zakresie wodociągów i kanalizacji wiejskich, w Ramach Centralnego Programu Badawczo-Rozwojowego 10.8 pt. „Melioracje i gospodarka wodna w rolnictwie” realizowanego przez specjalistów kilku uczelni.
Głównym zakresem specjalizacji naukowej i dydaktycznej Profesora Grabarczyka była mechanika płynów urządzeń wodociągowych i kanalizacyjnych, ze szczególnym uwzględnieniem metod obliczeń hydraulicznych ujęć wody, stacji uzdatniania wody oraz sieci wodociągowych i kanalizacyjnych. W tym zakresie był autorem i kierownikiem naukowym licznych i dużych zespołowych prac naukowo-badawczych, wykonywanych m.in. w ramach rządowego programu PR-7, Centralnego Programu Badawczo-Rozwojowego 10.8 i kilku resortowych programów naukowo-badawczych.
Do ważniejszych osiągnięć naukowych Profesora Czesława Grabarczyka można zaliczyć opracowanie podstaw teoretycznych i rozwój nowych metod obliczania złożonych układów hydraulicznych ujmowania wód podziemnych, stacji uzdatniania wody, złożonych pompowni – z uwzględnieniem uderzeń hydraulicznych, metod tłumienia uderzeń hydraulicznych, metod obliczania złożonych sieci wodociągowych, metod regulacji złożonych układów pompowych – z uwzględnieniem kryterium minimalizacji energochłonności, metod regulacji wybranych układów wodociągowych według różnych kryteriów. Był autorem i współautorem szeregu publikacji naukowych i książek m.in. “Przybliżone metody obliczania podziemnego magazynowania gazu” (1967), ” Przepływy cieczy w przewodach” (1997), ” “Kształcenie pracowników nauki : w zakresie nauk technicznych i rolniczych” (2001, 2012), “Hydromechanika filtrowania wody” (2010), “Mechanika gazów: Jednowymiarowe przepływy ustalone” (2012), ” Hydraulika urządzeń wodociągowych” T. 1 i ” Hydraulika urządzeń wodociągowych” T. 2 (2015), “Hydraulika urządzeń uzdatniania wody” (2017).

Wspomnienie Profesora Czesława Grabarczyka powstało w oparciu o pomoc i wiedzę dr inż. Wiktora Treichela (Zakład Informatyki i Badań Jakości Środowiska WIBHiIŚ PW) oraz publikację “Jubileuszowa Sesja Naukowa z okazji 70-lecia urodzin prof. dr hab. inż. Czesława Grabarczyka na temat Postęp naukowy i techniczny zaopatrzenia w wodę”, Warszawa, wrzesień 2003, Katedra Budownictwa i Geodezji Wydziału Inżynierii i Kształtowania Środowiska Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego. Wydawnictwo SGGW, Warszawa : 2003.