Henryk Stamatello (18 VI 1901–8 VII 1997)
Profesor PW, wybitny specjalista geologii inżynierskiej oraz budownictwa podziemnego, budowniczy Trasy W-Z. Pochodził z rodziny Stamatellich, zakorzenionej we włoskiej Apulii. Do szkoły średniej uczęszczał w Warszawie, a później w Moskwie, gdzie jego ojciec pracował czasowo jako urzędnik kolejowy; po powrocie do Polski (1918) zdał w 1920 roku maturę i był ochotnikiem
w wojnie polsko-bolszewickiej, uczestnikiem m.in. bitwy n. Wkrą (11–17 VIII 1920). W listopadzie 1920 roku zdemobilizowany w st. bombardiera. Jako harcerz był oboźnym polskiej reprezentacji w 1924 roku w II Jamboree Skautingu w Kopenhadze. Z harcerstwa wyniósł sumienność, dokładność i obowiązkowość. W latach 1921–1927 studiował na Wydziale Inżynierii Lądowej Politechniki Warszawskiej, gdzie uzyskał dyplom inżyniera dróg i mostów za pracę Wodociągi miasta Kielc; ukończył Szkołę Podchorążych Rezerwy Saperów w Modlinie ze st. pchor. rezerwy, awansowany w 1931 roku na ppor., a w 1939 – por. rezerwy. W 1928 roku podjął pracę w Wodociągach Warszawskich, a następnie (1938) w Biurze Studiów Kolei Podziemnej w Warszawie, gdzie opracowywał dokumentację budowy metra. Do Dyrekcji Wodociągów i Kanalizacji wrócił tuż przed wojną i kontynuował tę pracę podczas okupacji. Działał w konspiracji ZWZ-AK jako współorganizator harcerskiego Batalionu Wigry, organizator komórki AK w przedsiębiorstwie warszawskich wodociągów i kanalizacji oraz wykładowca w Szkole Podchorążych AK Agricola. W Powstaniu Warszawskim brał udział jako Komendant Ochrony Wodociągów Warszawskich w ramach WSOP. Po wojnie naczelnik w Warszawskiej Dyrekcji Odbudowy (1945–1947), doprowadził do uruchomienia sieci wodociągowo-kanalizacyjnej. W sierpniu 1947 roku otrzymał zlecenie opracowania projektu tunelu na Trasie W-Z. Ta wiadomość dosięgła go na Hali Gąsienicowej w Tatrach. Następnie do 1949 r. realizował przyjęty projekt. Jego opracowanie pozwalało zrezygnować z nadmiernej i mało realnej mechanizacji robót oraz zachować istniejącą i nienaruszoną w czasie wojny wieżę dzwonnicy przy kościele św. Anny. Zastosowano przy tunelu metodę wykopu otwartego. Wszystkie budynki nad tunelem były zniszczone i wypalone. Trzeba je było rozebrać i po zbudowaniu tunelu postawić na nowo. Nie udało się uratować słynnej kamienicy Teppera nad wylotem z tunelu, gdyż jej zachowanie przesunęłoby wylot z tunelu jeszcze bardziej na zachód. Odpowiedzialny również za projekt i wykonawstwo pomieszczeń dla schodów ruchomych. Wykładzinę ścian z brązowego klinkieru, którą zastosował, „podpatrzył” latem 1948 roku w zwiedzanym tunelu pod rzeką Waal podczas Kongresu Międzynarodowego Stowarzyszenia Mechaniki Gruntów i Fundamentowania w Rotterdamie. Jego nazwisko widnieje na tablicy zasłużonych inżynierów dla trasy W-Z, wmurowanej na fasadzie tunelu. Pracę naukowo-dydaktyczną rozpoczął na Politechnice Warszawskiej w 1949 roku w Katedrze Mechaniki Gruntów i Fundamentowania na Wydziale Inżynierii. Od 1951 roku prowadził wykłady z budownictwa podziemnego na Wydziale Budownictwa Lądowego, był prodziekanem i dziekanem WBL (1954–1958), kier. Katedry Budowli Podziemnych. We wrześniu 1957 roku został profesorem nzw. budowli podziemnych WBL. W 1961 roku przeszedł do pracy na Wydział ISiW, gdzie od 2 IX 1961 roku był kier. Katedry Wodociągów i Kanalizacji. Mianowany profesorem zwyczajnym 22 IV 1967 roku. Prowadził wykłady i badania naukowe z fundamentowania, geologii inżynierskiej oraz konstrukcji i budowy wodociągów i kanalizacji. W 1963 roku prowadził wykłady w paryskiej Sorbonie nt. mapy geologicznej Warszawy pt. Atlas geologiczny Warszawy (współautor, 1964). Na emeryturę przeszedł 1 X 1972 roku. Autor 31 publikacji, w tym podręczników: Budowle podziemne (1960), Budowa miejskich sieci kanalizacyjnych (współautor, 1967), Tunele miejskie i budowle podziemne (1970), Kanalizacja (współautor, 1974). W poradniku Wodociągi i Kanalizacja (1970) zamieścił
obszerny rozdział pt. Konstrukcje i wykonawstwo. Jednocześnie z dydaktyką prowadził działalność inżynierską, wnosząc ogromny wkład w rozwój budownictwa podziemnego. Jako główny konstruktor Biura Projektów „Metroprojekt” był autorem kilkudziesięciu ekspertyz nt. fundamentowania i budowy urządzeń podziemnych, brał udział w projektowaniu i budowie tunelu pod Wisłą dla przewodu łączącego poddenne ujęcie wody z Wisły ze stacją uzdatniania wody na brzegu praskim oraz tunelu pod Świnną w Świnoujściu. Członek krajowych i międzynarodowych stowarzyszeń, m.in: TUP (od 1961 roku), Komitetu Inżynierii Lądowej i Wodnej PAN, Polskiego Komitetu Geotechniki. W ramach Komitetu Urbanistyki PZITB współorganizował
ponad 20 konferencji naukowo-technicznych. Przewodniczył Radzie Programowej czasopisma „Gaz, Woda Technika Sanitarna”. Jako inżynier-humanista, zafascynowany pracą organiczną dla Warszawy, wpajał swemu otoczeniu zainteresowanie także szeroko pojętą kulturą i historią. Córka profesora, dr chemii, Magdalena Stamatello-Górska, absolwentka Wydziału Chemii PW, przepracowała 35 lat na Wydziale Inżynierii Budowlanej PW na stanowiskach: asystenta, adiunkta i st. wykładowcy. Także wnuk profesora, Michał, został inżynierem i matematykiem, absolwentem Wydziału Inżynierii Lądowej oraz Wydziału Matematyki, Informatyki i Mechaniki UW. Profesor był odznaczony Krzyżem Kawalerskim OOP.
Źródło:
Kulig A. (Red.), Wojdyga K. (Red.) Od inżynierii wodnej przez technikę sanitarną do inżynierii środowiska w 100-letniej tradycji Politechniki Warszawskiej. Oficyna Wydawnicza Aspra, Warszawa, 2016