Pracownicy Wydziału w Powstaniu Warszawskim

Według jednego ze źródeł, 1 sierpnia 1944 roku, słońce wzeszło o 5:03, a dzień zapowiadał się ciepły, na skraju wyżu, z temperaturą od około 13°C w nocy do 24-25°C w ciągu dnia. Kiedy wybuchły pierwsze walki, jeszcze przed godziną W, pogoda była słoneczna. Stan Wisły, podobnie jak w tym roku, był niski – 125 cm. O godzinie 17 zachmurzenie było już coraz większe. Było to zapowiedzią pogorszenia pogody w ciągu kolejnych dni [1]. Wcześniej, przechodził przez Polskę front chłodny związany z płytkim niżem, zanikającym nad południowymi brzegami Bałtyku. Głównym moderatorem pogody był system wyżowy nad centralną Europą, oraz głęboki niż u brzegów Irlandii [2].

Mapa ciśnienia atmosferycznego i temperatury powietrza nad Atlantykiem i Europą, 1 sierpnia 1944 [3]

1 sierpnia, żołnierze 3 Batalionu Pancernego AK “Golski” opanowali ulicę Mokotowską (od Placu Zbawiciela), Polną, Emili Plater, Lwowską, Śniadeckich i Noakowskiego. Zajęli również budynki Politechniki Warszawskiej. W nocy z 1 na 2 sierpnia umocnili teren barykadami i przygotowali do dalszych działań bojowych. Gen. Pełczyński uważał, że bój będzie krótki, potrwa parę dni, nie dłużej jak tydzień. W rzeczywistości, trwał 63 dni i pochłonął ponad 150 000 ofiar. Jak napisano w monografii Wydziału, “okres okupacji i Powstania Warszawskiego spowodował również bezpowrotne zniszczenie bezcennego i związanego ściśle z Wydziałem Laboratorium Wodnego, z trudem odbudowanego po walkach we wrześniu 1939 roku. Całkowicie zniszczona została przedwojenna Katedra Wodociągów i Kanalizacji. Zaginęły bardzo cenne modele armatury, konstrukcji i urządzeń wodociągowych i kanalizacyjnych, została niszczona lub zrabowana zakładowa biblioteka, z której pozostały zaledwie mniej wartościowe szczątki. Nie zachowały się jakiekolwiek ślady dorobku poprzedniej Katedry i studentów, a więc pracę po wojnie rozpoczynano od podstaw. Gmach Główny został całkowicie wypalony, stropy nad trzecim piętrem zawalone, a pozostałe silnie uszkodzone. Część środkowa audytoryjna była wysadzona w powietrze, ściana od ul. Nowowiejskiej zniszczona wybuchem „Goliata”, konstrukcje dachowe nad Dużą Aulą uszkodzone pociskami artyleryjskimi. Spaleniu i grabieży uległy kolekcje książek i niepowtarzalne zbiory tematyczne profesorów Politechniki Warszawskiej. Do strat należy także zaliczyć nieogłoszone drukiem prace naukowe, niewydane dyplomy, przerwanie kontaktów polskich uczonych ze światem nauki poza granicami” [5].

Gmach Główny PW po Powstaniu Warszawskim (Źródło: [6])

To na Placu Politechniki rozegrał się jeden z ostatnich aktów Powstania. 9 października 1944 roku żołnierze kampanii osłonowych – ok. 100 żołnierzy z batalionu “Kiliński” i 70 z “Kedywu Kolegium C” złożyli tam broń udając się do niewoli. Jako ostatni oddział wychodzący z Warszawy mieli możliwość wyjścia w zwartym szyku, z flagą narodową i białą bronią [7].

5 października 1944. Odcinek ul. Nowowiejskiej, niegdyś 6 Sierpni,a pomiędzy terenem Politechniki a szpitalem wojskowym – starymi budynkami. Droga wymarszu do niewoli oddziałów ze Śródmieścia Południowego (źródło: [7]).

W Powstaniu Warszawskim brało udział wielu pracowników, doktorantów i studentów Wydziału. 9 września 1944 roku, podczas ostrzału budynków na Wspólnej, zginął pierwszy profesor wypromowany na Wydziale, Kazimierz Wóycicki. Ci, którzy przeżyli, niejednokrotnie nie wspominali nawet o swojej przeszłości – najpierw ze strachu przed represjami, a potem nie było czasu, okazji, chęci wysłuchania ich historii… W niniejszym tekście chciałbym przywrócić pamięć choć kilku z tych, którzy w ten pogodny, sierpniowy dzień, stanęli do walki o wolność. Mam nadzieję, że będzie to przyczynek do uzupełnienia historii naszego Wydziału o powstańczy epizod A.D. 1944.

Stąd też, jeśli ktokolwiek miałby informacje na temat pracowników, doktorantów i studentów Wydziału, którzy brali udział w Powstaniu Warszawskim, bardzo proszę o kontakt mailowy.


Biogram pochodzący z monografii Wydziału.

Powstańczy biogram na stronie Muzeum Powstania Warszawskiego.
Biogram pochodzący z monografii Wydziału.

           

Powstańczy biogram na stronie Muzeum Powstania Warszawskiego

 

Rozmowa z Krystyną Ossowską-Cypryk, opublikowana w Archiwum Historii Mówionej Muzeum Powstania Warszawskiego.

Powstańczy biogram na stronie Muzeum Powstania Warszawskiego.
Biogram pochodzący z monografii Wydziału.

Powstańczy biogram na stronie Muzeum Powstania Warszawskiego.
Rozmowa z Janem Sibigą, opublikowana w Archiwum Historii Mówionej Muzeum Powstania Warszawskiego.

Powstańczy biogram na stronie Muzeum Powstania Warszawskiego.
Biogram pochodzący z monografii Wydziału.
Wspomnienia Henryka Stamatello opublikowane w “Kronice Warszawy” [8]
Materiały biograficzne przygotowane przez zięcia i wnuczka Henryka Stamatello, Jerzego i Michała Górskich [9]

Powstańczy biogram na stronie Muzeum Powstania Warszawskiego.
Biogram pochodzący z monografii Wydziału


Źródła:

1. Pogoda w stolicy, jak i w okolicy (profil facebookowy)
2. Sieć obserwatorów burz
3. Portal pogodowy Metcheck
4. Wydział Zarządzania Politechniki Warszawskiej
5. Kulig A. (Red.), Wojdyga K. (Red.) Od inżynierii wodnej przez technikę sanitarną do inżynierii środowiska w 100-letniej tradycji Politechniki Warszawskiej. Oficyna Wydawnicza Aspra, Warszawa, 2016
6. Śladami Powstania Warszawskiego na Politechnice – archiwalne zdjęcia
7. Stowarzyszenie Pamięci Powstania Warszawskiego
8. Stamatello H. (1988) Moja droga do urbanistyki, “Kronika Warszawy”, 1988 t. 19
9. Wikimedia Commons

Zmiana rozmiaru fontu